SOS Oekraïne

Aandachtspunten voor de opvang van vluchtelingen

Op het moment dat een oorlog bezig is en we de gruwelijke gevolgen op televisie zien, voelen veel Nederlanders zich geroepen om vluchtelingen op te vangen. Dat is een hele mooie gedachte. Om teleurstellingen en problemen te voorkomen moet men wel weten waar men aan begint. Daarom hier wat aandachtspunten.

1. Vooraf

– Ruimte en privacy
Vang alleen vluchtelingen op als er daarvoor ruimte is. De mensen moeten een eigen kamer of ruimte hebben waar zij zich terug kunnen trekken. Een bank is dus niet voldoende. Denk dus goed na hoeveel mensen u kunt huisvesten. Ook of het gaat om alleen volwassenen of ook kleine kinderen en eventueel dieren.

– Communicatie
De meeste Oekraïners spreken geen buitenlandse taal. Zorg dus dat u bijvoorbeeld via een app kan vertalen en/of iemand achter de hand hebt voor vertalen in noodgevallen.

– Duur verblijf
Niemand weet wanneer de vluchtelingen terug kunnen gaan. Houd er dus rekening mee dat het verblijf voor langere tijd is. Ook als u straks met vakantie wilt gaan of korte weekenden weg als het mooi weer is.

– Kinderen
Indien u een gezin met kinderen wilt opvangen, bedenk dan ook dat deze kinderen naar school moeten of andere (medische) zorg en aandacht nodig hebben. Veel daarvan zal in eerste instantie door u geregeld moeten worden want voor de mensen is het een vreemde omgeving en kennen hier niets.

– Zorg
De vluchtelingen hebben zorg nodig op verschillende terreinen. Kijk in hoeverre u een groepje kunt maken van familie, vrienden en buren om de zorg te verdelen.

– Cultuurverschillen
Ondanks dat Oekraïne relatief dicht bij Nederland ligt, zijn er toch ook wat verschillen.

Stad en platteland
Er is in Oekraïne een groot verschil tussen het platteland en de stad, een groot verschil met hier. Het platteland in Oekraïne zijn vaak kleinere dorpen met kleine huizen zonder winkels of supermarkten. Men heeft een stukje grond waar men voor eigen gebruik allerlei dingen verbouwt, van aardappels tot groente en fruit. Net als onze voorouders 60 jaar geleden deden, wecken zij heel veel en slaan dat op voor de winter. Vaak hebben ze wat kippen voor de eieren en het vlees. Op het platteland heeft men vaak zelf putten voor water. Dat is anders in de steden waar de leidingen oud en niet schoon zijn en men daarom alleen water uit flessen drinkt. Supermarkten in de steden hebben vaak een groot aanbod van water qua merk en volume, flessen van 5 liter zijn normaal.

Gesloten
Oekraïners zijn vrij gesloten en praten niet zo gemakkelijk. Zelfs binnen de eigen familie is men erg terughoudend met dingen te vertellen. Dat kan botsen met de open cultuur zoals wij die in Nederland kennen. Soms over voor ons gewone vragen over bijvoorbeeld familie of werk wil men niet praten. De jongeren die opgegroeid zijn na de Sovjet-tijd zijn hierin gemakkelijker dan de ouderen.

LHBTQ
De Oekraïense cultuur is vrij traditioneel als het gaat om lhbtq. Ook de rol man/vrouw is vrij traditioneel waarbij opgemerkt moet worden dat veel vrouwen gewend zijn om te werken en daarnaast voor het gezin te zorgen.

2. Bij binnenkomst

– Na arriveren
De mensen zijn vaak vermoeid omdat ze al dagen onderweg zijn en weinig rust hebben gehad. In een opvanglocatie hebben ze weinig privacy gehad. Daarnaast kunnen ze angstig, boos en teleurgesteld zijn. Geef ze dus de ruimte om zich terug te trekken en ze bij te laten komen, wees tolerant.
Stel niet teveel vragen over hun familie, sommige mensen willen dat (nog) niet delen. Soms is dat gewoon te moeilijk omdat ze nog familie hebben in Oekraïne. In het begin bent u een vreemde voor hen.
Veel mensen zijn lang onderweg geweest en hebben in treinen, opvangkampen of op vloeren van stations gezeten of gelegen. Bied ze zo snel mogelijk een warme douche aan en om hun kleren te wassen zodat ze weer fris zijn.

– Internet toegang
Geef uw gasten zo snel mogelijk toegang tot internet. Zij kunnen dan weer in contact komen met hun familie en dat is belangrijk want het geeft hen rust.

– Vergoeding voor wonen
Een gastgezin krijgt geen vergoeding voor wonen. Uw gast ontvangt echter hiervoor wel een vergoeding en kan een bijdrage leveren in de kosten. Dat is niet verplicht maar kan vrijwillig. Maak hierover direct afspraken. Meer hierover vindt u hier.

– Lijstje
Geef uw gasten een kort lijstje met uw adresgegevens en uw telefoonnummer. In geval er iets is, is dat handig voor politie en hulpverlening. Vermeld op het lijstje ook wat andere nummers waar men naar toe kan bellen in het geval u niet bereikbaar bent.

– Water
In Oekraïne is leidingwater vaak niet goed/veilig en drinkt men vaak water uit flessen. Dat gebeurt met name in de grote steden waar de waterleidingen vaak ernstig verouderd zijn en niet goed onderhouden. De vluchtelingen zullen zich dus in eerste instantie zorgen maken over water uit de kraan in Nederland. Probeer duidelijk te maken dat dit niet nodig is.

– Noodgevallen en dokter
In Oekraïne kent men geen huisarts zoals in Nederland. Voor medische behandelingen gaat men in Oekraïne direct naar een arts in een ziekenhuis. Leg de vluchtelingen uit dat in Nederland men eerst naar de huisarts gaat en wat deze precies doet.
Zeg uw gasten ook uit dat alleen in levensbedreigende situaties zij het 112 nummer kunnen bellen!!

– Afspraken
Maak na binnenkomst goede afspraken over allerlei praktische zaken als opruimen, schoonhouden en tijden voor eten, douchen, licht- en verwarming uit. Dat we in Nederland de verwarming ‘s-nachts terugzetten naar 15 graden is voor hen vreemd, in Oekraïne kunnen velen hun verwarming niet of niet goed zelf regelen door bijvoorbeeld blokverwarming. Ook zijn de energietarieven daar lager. Zeker met de gestegen energieprijzen is het belangrijk de Oekraïners onze “zuinigheid” begrijpen. Dat geldt ook voor het gebruik van elektriciteit zoals verlichting niet onnodig laten branden.

Als Oekraïners bij u in huis wonen, denk dan ook aan afspraken over:
> wanneer uw nachtrust in gaat.
Dit lijkt onbelangrijk maar Oekraïners die nog geen werk hebben gaan er misschien op uit en komen ’s avonds laat weer terug. Dat kan uw nachtrust verstoren.
> tijden voor koken en eten
Dit is van belang voor het gebruik van kook- en eetgerei maar ook indien men ’s avonds nog gaat bakken waardoor er lawaai kan zijn in de keuken en mogelijk bakluchten. Dat laatste is in de zomer nog op te lossen door een deur open te zetten maar in de winter wordt dat lastiger.
> gebruik gezamenlijke zaken
Denk hierbij aan verdeling van ruimte in de koelkast en vriezer maar ook aan afspraken over het schoonhouden van wat gezamenlijk gebruikt wordt.

– Basis informatie in het Oekraïens
Sommige dingen zijn moeilijk uit te leggen zeker als de taal een probleem is. Daarom heeft SOS Oekraïne wat basiszaken vertaald in het Oekraïens: Oekraïens klik hier (Nederlands klik hier)
Heeft u aanvullingen of ziet onjuistheden, laat het ons weten

3. Tijdens het verblijf

– Misverstanden en irritaties voorkomen
Maak alles bespreekbaar maar pas op de Nederlandse directheid, kies je woorden zorgvuldig. Houd er rekening mee dat vertalingen wel iets anders kunnen zijn dan wat u bedoelt.

– Verwarming en douchen
In Oekraïne is de energievoorziening vaak anders geregeld zoals met de verwarming. Deze mensen weten niet dat de kosten voor energie in Nederland hoog zijn. Probeer ze daarom uit te leggen niet te lang met warm water te douchen. Leg ze ook uit dat wij in Nederland ‘s-nachts de verwarming laag zetten en zorg dat ze extra dekens krijgen.

– Andere feestdagen
Oekraïne is overwegend Orthodox en daardoor vallen feestdagen niet op dezelfde dagen als bij ons. Bijvoorbeeld Pasen is in Nederland op 17 april 2022 terwijl dat in Oekraïne op 24 april 2022 is.
Kerstmis is bij ons in Nederland op 25 en 26 december terwijl het Orthodoxe Kerstmis op 7 en 8 januari wordt gevierd.

– Maaltijden
In Oekraïne eten veel mensen tussen de middag warm en ’s avonds alleen brood zoals in Nederland 50 jaar geleden ook veel gebeurde. Een warme maaltijd kan soms bestaan uit alleen een soep, Borsjtsj genoemd waarin veel groente en aardappelen zijn verwerkt. Een andere soep dus dan zoals wij die veelal kennen.

– Gezondheid
De vluchtelingen komen vanuit een oorlogsgebied ineens in een andere voor hen vreemde wereld: een andere taal, een ander cultuur. Let daarom goed op stress en overspannenheid en schakel eventueel professionele hulp in.

– Aandacht afleiden
Het helpt de vluchtelingen als ze even aan iets anders kunnen denken. Vraag ze daarom met kleine dingen te helpen zoals koken, kleine klusjes in de tuin etc Vaak vindt men het ook fijn om iets terug te kunnen doen. Ook even er uit helpt. Dat hoeft niet ver te zijn, voor de vluchtelingen is alles nieuw.

– Luchtalarm
Nederlanders zijn gewend aan het luchtalarm elke eerste maandag van de maand om 12.00 uur. Vluchtelingen niet en komen uit een oorlogsgebied waar het als dreiging van gevaar is ervaren. Waarschuw uw gasten daarom tijdig!
In dit filmpje wordt het in het Oekraïens uitgelegd, toon het uw gasten:

Oekraïense uitleg begint bij 0:26 seconden